Ζηνοβία

I

(3ος αι. μ.Χ.). Βασίλισσα της Παλμύρας (267-273 μ.Χ.). Η Ζ., που ισχυριζόταν ότι η Σεμίραμις ανήκε στην οικογένειά της, όπως επίσης και η Κλεοπάτρα, ήταν μάλλον ιουδαϊκής καταγωγής. Όμορφη, μελαχρινή, με σπινθηροβόλο πνεύμα, υπήρξε μία από τις επικρατέστερες ιστορικές φυσιογνωμίες της εποχής της.

Η Ζ. ήταν σύζυγος του Οδέναθου, τον οποίο Ρωμαίοι όρισαν στρατηγό, επειδή τους βοήθησε να νικήσουν τους Πέρσες (260). Στις συγκρούσεις με τους Πέρσες, είχε συμμετάσχει και η Ζ. στο πεδίο των μαχών, η οποία αργότερα πήρε επίσης μέρος στη διοίκηση των ανατολικών επαρχιών του ρωμαϊκού κράτους, που την είχε αναθέσει ο αυτοκράτορας Γαλλιηνός στον σύζυγό της. Όταν ο Οδέναθος δολοφονήθηκε από τον ανιψιό του Μαιόνιο, η Ζ. ανέλαβε τα βασιλικά καθήκοντα (266 μ.Χ.). Εξελλήνισε τότε το όνομα του πρωτότοκου γιου της σε Αθηνόδωρο και ανέλαβε την εξουσία ως επίτροπός του, επειδή ήταν ακόμα ανήλικος, ενώ προσπάθησε να αποτινάξει τη ρωμαϊκή κηδεμονία, νικώντας τον Ρωμαίο στρατηγό Ηρακλειανό και φροντίζοντας να επωφεληθεί από τους περισπασμούς του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κλαύδιου, με τους Γότθους και τους Αλαμανούς. Κατόρθωσε να επιβληθεί στη Συρία και σε πολλές άλλες χώρες της Ασίας. Στα νομίσματά της έπαψε να απεικονίζει την προτομή του Ρωμαίου αυτοκράτορα του και την αντικατέστησε με εκείνη του γιου της, Αθηνόδωρου. Οι Ρωμαίοι αντέδρασαν έντονα και ο Αυρηλιανός εκστράτευσε εναντίον της. Οι δυνάμεις της Ζ. ηττήθηκαν κοντά στον Ορόντη. Νέα ήττα στην πολύνεκρη μάχη της Έμεσας είχε ως συνέπεια την κατάληψη της Παλμύρας από τους Ρωμαίους και τη σύλληψή της. Η Ζ. καταδικάστηκε σε θάνατο και δέχτηκε να εξαγοράσει τη ζωή της με την ταπείνωση να ακολουθήσει τον θρίαμβο του εχθρού της. Μετέθεσε την ευθύνη για τις πράξεις της στους συμβούλους της, μεταξύ των οποίων ήταν ο Λογγίνος και ο Αυρηλιανός, τους οποίους και θανάτωσε. Το 272, δεμένη με χρυσές αλυσίδες, μαζί με άλλους επιφανείς του κράτους της, βάδισε πίσω από το θριαμβευτικό άρμα του νικητή της, που τελικά της παραχώρησε μια έπαυλη στη Ρώμη, όπου έζησε αφανής και άσημη. Λέγεται μάλιστα πως τέλεσε και νέο γάμο.

II

(1ος αι. μ.Χ.). Κόρη του βασιλιά της Αρμενίας Μιθριδάτη, τον οποίο σκότωσε ο σύζυγός της Ραδάμιστος, βασιλιάς της Ιβηρίας του Καυκάσου. Ο λαός της Αρμενίας εξεγέρθηκε και τον καταδίωξε. Η Ζ., που τον ακολουθούσε, μην μπορώντας να τρέξει όπως αυτός, τον παρακάλεσε να τη σκοτώσει για να βρει εκείνος καιρό να φύγει. Ο Ραδάμιστος τη μαχαίρωσε και την πέταξε στον ποταμό Άραξο. Το ρεύμα του όμως την παρέσυρε σε περσικά χωριά, όπου χωρικοί, που την ανέσυραν ζωντανή, την οδήγησαν στον βασιλιά της περιοχής Τιριδάτη, ο οποίος της φέρθηκε με μεγαλοφροσύνη (53 μ.Χ.).

III

Αγία της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας. Βλ. λ. Ζηνόβιος.

IV

(Αστρον.). Αστεροειδής που επισημάνθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 1916. Το φαινόμενο μέγεθός του στη μέση αντίθεσή του είναι περίπου 13,0 και σε απόσταση μιας αστρικής μονάδας από τη Γη και από τον Ήλιο 9,3. Διεθνώς ονομάζεται Zenobia 840.